ประเพณีลอยกระทงไม่ได้เป็นเพียงการนำกระทงไปลอยในแม่น้ำลำคลอง แต่ยังผูกพันกับความเชื่อและวิถีชีวิตของคนไทยอย่างลึกซึ้ง โดยมีความสำคัญในหลายมิติ ไม่ว่าจะเป็นการขอขมาพระแม่คงคา ซึ่งเป็นความเชื่อหลักที่แสดงความกตัญญูและขอขมาต่อพระแม่คงคา เทวีแห่งสายน้ำ การลอยกระทงจึงเปรียบเสมือนการขออภัยและขอบคุณสำหรับคุณประโยชน์ของสายน้ำ

รวมถึงการบูชารอยพระพุทธบาท ตามตำนานกล่าวว่า เป็นการลอยกระทงเพื่อบูชารอยพระพุทธบาทของพระพุทธเจ้าที่ประทับไว้ ณ หาดทรายริมแม่น้ำนัมมทานทีในประเทศอินเดีย

ความเชื่อในการลอยทุกข์โศกและสิ่งไม่ดี ที่ผู้คนนิยมใส่เหรียญเงินลงในกระทง แล้วอธิษฐานขอให้กระทงช่วยนำพาความทุกข์ ความเศร้าโศก โรคภัยไข้เจ็บ และสิ่งไม่ดีทั้งหลายให้ลอยไปกับสายน้ำ ถือเป็นการเริ่มต้นสิ่งใหม่ๆ ที่ดีในชีวิต รวมถึงบางท้องถิ่น ที่ถือว่าเป็นการบูชาพระอุปคุตเถระ ที่บำเพ็ญบริกรรมคาถาอยู่ในท้องทะเลลึกหรือสะดือทะเล

โดยในปีนี้ก็ใกล้เข้ามาอีกครั้งสำหรับหนึ่งในเทศกาลที่งดงามและเปี่ยมด้วยมนต์เสน่ห์ที่สุดของประเทศไทยกับประเพณี ลอยกระทง ซึ่งในปี พ.ศ. 2568 นี้ จะตรงกับ วันพุธที่ 5 พฤศจิกายน 2568 คืนวันเพ็ญเดือนสิบสอง (ขึ้น 15 ค่ำ เดือน 12) ที่พระจันทร์เต็มดวงจะทอแสงนวลส่องสว่างทั่วผืนน้ำ เปิดโอกาสให้ชาวไทยได้ร่วมกันสืบสานวัฒนธรรมอันดีงามที่มีมาแต่โบราณ