เพจ Tensia เป็นเพจที่ให้ความรู้กับสุขภาพ ได้ออกมาให้ความรู้ระบุว่า

ฝ่ามือแดงจากหลอดเลือดขยาย (Palmar erythema) เกิดจากตับแข็งจนมีฮอร์โมน estrogen คั่งทำให้หลอดเลือดฝอยฝ่ามือเปิดใช้งานมากขึ้น ร่วมกับหัวใจสูบฉีดเลือดแรงขึ้น ซึ่งสาเหตุที่สำคัญของตับแข็งก็คือ สุรา ไวรัสตับอักเสบ และไขมันพอกตับจากเมตาบอลิซึมผิดปกติ

 ภาวะฝ่ามือแดงแบบในภาพ เรียกว่า Palmar erythema คือจะแดงเฉพาะผิวหนังฝ่ามือถ้าฝั่งนิ้วโป้ง-นิ้วก้อย (Hypothenar – thenar eminence ) แล้วเว้นตรงกลางเอาไว้ แล้วไปแดงอีกทีตรงฝ่านิ้ว ( Finger pulp ) . ภาวะนี้เกิดได้จากหลายสาเหตุนะคะ ที่พบบ่อยคือตับแข็ง (แต่ก็ความชุกแค่ 25.6%) รองลงมาคือกลุ่มโรคที่การขยายหลอดเลือด เช่น ไทรอยด์เป็นพิษ, หลอดเลือดผิดปกติ เช่นในเบาหวาน . แล้วตับแข็งไปทำให้มือเป็นอย่างนี้ได้ไง  การเรียนรู้กลไกของฝ่ามือแดงนี้ ทำให้เข้าใจการดำเนินโรคของตับแข็งเยอะเลยค่ะ 

ตับแข็ง (Cirrhosis) เกิดจากตับโดนทำลายเรื้อรัง เช่นจาก ดื่มสุราเรื้อรัง, ไวรัสตับอักเสบบีและซี, ไขมันพอกตับ เป็นต้น ทำให้เซลล์ตับแบ่งตัวทดแทนไม่เต็มที่ ถูกเติมเต็มด้วยพังผืดที่สร้างจาก Ito cell ผสมปนเปเป็นตุ่มแผล (Regenerative nodule) กระจายทั่วตับ ทำให้นอกจากตับจะทำงานได้น้อยลงแล้ว การไหลของเลือดผ่านตับก็ทำได้ยากมาก

ผลคือระบบเลือดดำจากทางเดินอาหาร (Portal vein) ที่ต้องเทเลือดเข้าตับนั้น เลือดผ่านตับยากมาก เลือดคั่งในหลอดเลือดนั้นจนมีความดันในหลอดเลือดนี้สูง (Portal hypertension) จุดนี้คือจุดเริ่มต้นของหายนะมากมาย เพราะมันเป็นระบบหลอดเลือดดำที่ใหญ่มากๆ ค่ะ . ระบบหลอดเลือดฝอยในผนังกระเพาะลำไส้ โดนก่อนเลย เพราะเลือดมันต้องผ่านต่อไปยังระบบหลอดเลือด Portal vein เพื่อมุ่งหน้าไปยังตับ เลือดจะคั่งตามผนังลำไส้ บางส่วนรั่วออกมาที่เนื้อเยื่อที่ผนัง จนผนังเริ่มอ่อนแอ แบคทีเรียในลำไส้บางส่วนที่เคยเป็นพวกเดียวกัน พอเป็นช่องโหว่ ก็แหกผนังเข้าระบบหลอดเลือดเลย 

เรียกภาวะนี้ว่า Bacterial translocation ดังนั้นในผู้ป่วยตับแข็งที่เป็นมาระดับนึงแล้ว จะมีแบคทีเรียในกระแสเลือดอ่อนๆ ตลอดเวลา ระบบภูมิคุ้มกันพยายามขนกองทัพมาสู้ แต่ยิ่งสู้ ก็ยิ่งปล่อยสารก่ออักเสบ สารก่ออักเสบเหล่านี้ก็พยายามขยายหลอดเลือด เพื่อให้เม็ดเลือดขาวไหลมาหาเยอะๆ แรกก็ขยายเฉพาะระบบหลอดเลือดทางเดินอาหาร (Splanchnic circulation) แต่ยิ่งโรครุนแรงขึ้น ก็ยิ่งขยายไปทั่วร่างกายมากขึ้น โดยเฉพาะที่ผิวหนัง . แต่การขยายของหลอดเลือดทั่วๆ เสมือนกับท่อที่ใหญ่ขึ้น แต่ปริมาตรเลือดเท่าเดิม ดังนั้นความดันเลือดปกติจะไม่พอแล้ว หัวใจเลยสูบฉีดเลือดรุนแรงขึ้น เพื่อเติมเต็มหลอดเลือดที่ขยายนี้ ผู้ป่วยตับแข็งจึงมีระบบไหลเวียนที่ไหลรุนแรงค่ะ เรียกว่า Hyperkinetic circulation 

ไม่เพียงเท่านั้น ตับที่เคยทำหน้าที่กำจัดฮอร์โมนเพศทิ้ง ก็ทำได้น้อยลง ทำให้เริ่มมีฮอร์โมน Estrogen คั่งในกระแสเลือดมากขึ้น แม้ว่าจะเป็นผู้ป่วยผู้ชาย ฮอร์โมนเพศชาย Testosterone ที่กำจัดได้น้อยลงนั้น ก็จะถูกเปลี่ยนมากองในสภาพ Estrogen เหมือนกัน . และภาวะ Estrogen ที่สูงนี่แหละค่ะ ได้เข้ามาขยายหลอดเลือดแดงจิ๋วตามผิวหนัง, คลายหูรูดที่เคยเปิดหลอดเลือดฝอยบางแขนง ทำให้เปิดใช้งานระบบหลอดเลือดฝอยแทบทุกจุด (Capillary recruitment) จุดที่โดนมากที่สุด ก็จะเจอกับระบบไหลเวียนทั่งร่างที่รุนแรงอยู่แล้ว ดันเลือดเข้ามาเติมค่ะ ทำให้เห็นเป็นผิวหนังแดง แต่กดแล้วจางค่ะ เพราะกดแล้วหลอดเลือดที่ขยายก็ตีบลง แต่พอปล่อยมือก็กลับมาขยายแบบเดิม

สรุป: ตับแข็งทำให้เกิด palmar erythema เพราะ

1️ เลือดผ่านตับลำบาก ระบบหลอดเลือดที่ผนังลำไส้เสีย แบคทีเรียเข้าเลือด ภูมิคุ้มกันสู้ ยิ่งสู้ยิ่งปล่อยสารขยายหลอดเลือด ยิ่งขยายหัวใจยิ่งบีบสู้ สุดท้ายเลือดไหลรุนแรงในร่าง

2️ ตับกำจัดฮอร์โมนเพศ estrogen ได้ช้าลง ฮอร์โมนคั่งมากขึ้น ซึ่งมีฤทธิ์ทั้งขยายหลอดเลือด และเรียกใช้งานหลอดเลือดฝอยมากขึ้น