วันที่ 5 พ.ย.2568 เพจ Tensia ให้ความรู้เรื่องสุขภาพ โดยนำเสนอเรื่อง ตับอ่อน ความว่า ตับอ่อนเป็นอวัยวะที่มองข้ามกันมาก หรือมองในแง่หลั่งอินซูลินอย่างเดียว แต่มันมีอีกหน้าที่หนึ่งที่ทั้งสำคัญและเป็นหายนะได้ในเวลาเดียวกัน คือ ‘คลังเก็บน้ำย่อย’ ไว้ย่อยอาหารในลำไส้ แต่จะหายนะทันทีที่รั่วออกมารอบๆ ไม่ต่างอะไรกับโรงงานประทัดระเบิด

น้ำย่อยที่เคยย่อยอาหารได้ ทำไมจะย่อยเนื้อเยื่อตัวเองไม่ได้ แถมถ้าย่อยโดนเนื้อตับอ่อนข้างๆ น้ำย่อยจุดนั้นก็จะรั่วออกมาเป็นทอดๆ ย่อยเนื้อเยื่อไขมันรอบๆ ก็ได้กรดไขมันทะลักออกมาสร้างการอักเสบอีก เรียกภาวะนี้ว่า ตับอ่อนอักเสบเฉียบพลัน (Acute pancreatitis) ปวดท้องร้าวไปหลังแสนทรมาน

สุดท้ายร่างกายอักเสบทั่วร่างแบบรุนแรง น้ำรั่วออกนอกหลอดเลือดจนแทบหมดร่าง ความดันตกฮวบๆ เสียชีวิตได้ถ้าเป็นแบบรุนแรง ดังนั้นถ้ารู้ตั้งแต่แรกว่าอะไร ไปทำร้ายตับอ่อนจนน้ำย่อยรั่ว ก็จะได้ระวังค่ะ โดย 3 สิ่งที่ทำร้ายตับอ่อน มีดังนี้

1.สุรา
นึกถึงสุรา นึกถึงแต่ตับ แต่ขอฝากตับอ่อนด้วย โดยเฉพาะรายที่ดื่มหนัก ดื่จนเมาบ่อยๆ แล้ววันเกิดเหตุมักจะดื่มเยอะมาก จนตับอ่อนเผาผลาญแอลกอฮอล์จนได้พิษ​ (Acetaldehyde, FAEE) ทำระบบแคลเซียมในคลังน้ำย่อยรวน จนน้ำย่อยทำงานเอง ทางแก้ งดสุราเถอะค่ะ งดไม่ได้ดื่มวันละไม่เกิน 1 drink ในหญิง และไม่เกิน 2 drink ในชาย

2.นิ่วจากถุงน้ำดี
เกิดที่ถุงน้ำดี มักจะอุดที่ปากออกถุงน้ำดีก่อน มาด้วยปวดท้องสัมพันธ์กับมื้ออาหารเป็นๆ หายๆ บางคนซวยหน่อย อุดแบบไม่หลุดเลย กลายเป็นถุงน้ำดีอักเสบ หากเป็นเรื้อรัง นิ่วสามารถมาอุดท่อน้ำดีได้ จนปวดท้อง เหลือง และน้ำดีที่ระบายไม่ได้อาจสะสมเชื้อโรคแล้วติดเชื้อได้

แต่ถ้าซวยกว่านั้น นิ่วไหลลงมาอุดทางออกของน้ำดีและตับอ่อน (Ampulla of Vater) คราวนี้แหละน้ำย่อยตับอ่อนจะระบายไม่ได้แล้วเริ่มทำงานเอง เกิดตับอ่อนอักเสบ เลี่ยงปัจจัยเกิดนิ่ว เช่น อ้วน, ลดความอ้วนไวเกินไป (มากกว่า 1.5 กิโล/สัปดาห์), ออกกำลังกาย, เปลี่ยนไขมันที่กินเป็นไขมันดี, เพิ่มไฟเบอร์, ถ้ามีอาการปวดท้องแล้ว พบแพทย์เพื่อรีบหาสาเหตุค่ะ

3.ไตรกลีเซอไรด์ในเลือดสูง
ถ้าไตรกลีเซอไรด์หลังอดอาหาร 8 ชั่วโมง สูงกว่า 500 เป็นต้นไป มีโอกาสสูงมากที่หลังอาหารซักมื้อจะทะยานไปหลักพัน แล้วจะเริ่มเผาตับอ่อน

เพราะไตรกลีเซอไรด์เป็นเหมือนเชื้อเพลิง ตับอ่อนมีเอนไซม์ lipase ย่อยไตรกลีเซอไดร์จนกรดไขมัน ซึ่งถ้าไตรกลีเซอไรด์มันมาเยอะมาก มันก็จะได้กรดไขมันเยอะมาก ซึ่งกรดไขมันมีฤทธิ์กระตุ้นการอักเสบได้ ทำลายตับอ่อนได้ค่ะ

ควบคุมการกิน, หากมีภาวะอ้วน ให้ลดน้ำหนักลงค่ะ เพื่อแก้ภาวะดื้ออินซูลิน, ออกกำลังกาย, ตรวจสุขภาพเสมอ Tensia ปิดท้ายด้วยว่า แต่ละคนซวยไม่เท่ากัน เพราะปัจจัยพันธุกรรมส่งผลค่อนข้างเยอะในภาวะนี้ แต่เราเองก็ไม่รู้ว่าตนมีความเสี่ยงอะไรบ้าง และการแก้ไขปัญหาก็เหมือนเดิมคือ ดูแลสุขภาพพื้นฐานทั้งนั้น ดังนั้นเปลี่ยนตัวเองตั้งแต่วันนี้ดีที่สุดค่ะ