โครงการศูนย์ศิลปาชีพ คือหนึ่งในบรรดาโครงการในพระราชดำริที่สำคัญของ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ที่ทรงริเริ่มและทรงทุ่มเทพระวรกายเพื่อยกระดับคุณภาพชีวิตของประชาชน โดยนำภูมิปัญญาท้องถิ่นมาพัฒนาให้เป็นงานศิลปหัตถกรรมที่มีคุณภาพและมีตลาดรองรับ

ด้วยทรงเล็งเห็นว่า ชาวบ้านในหลายพื้นที่มีรายได้ไม่เพียงพอจากการทำเกษตรเพียงอย่างเดียว โดยเฉพาะในฤดูแล้ง จึงมีพระราชดำริให้จัดตั้ง โครงการศิลปาชีพ เพื่อให้ประชาชนมีงานทำและมีรายได้เสริม โดยนำภูมิปัญญาท้องถิ่นมาพัฒนาให้เป็นงานศิลปหัตถกรรมที่มีคุณภาพ

รวมถึงทรงส่งเสริมการอนุรักษ์และฟื้นฟูศิลปหัตถกรรมไทยที่กำลังจะสูญหาย เช่น การทอผ้าไหม ผ้าฝ้าย และผ้าพื้นเมือง การทำเครื่องปั้นดินเผา เครื่องเงิน เครื่องจักสาน และงานแกะสลัก การปักผ้า งานปั้น งานเย็บเครื่องหนัง และงานศิลป์ประณีตอื่น ๆ

ศูนย์ศิลปาชีพในพระบรมราชินูปถัมภ์จึงกลายเป็นสถานที่ฝึกอบรม ฝึกอาชีพ และสร้างรายได้ให้กับประชาชนทั่วประเทศ พร้อมทั้งเป็นศูนย์กลางในการสืบสานมรดกภูมิปัญญาไทย

ขณะที่ล่าสุด (25 ตุลาคม 2568) กองบัญชาการกองทัพไทย ได้เผยแพร่คลิปบันทึกพระราชดำรัสของ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ที่เคยตรัสถึงโครงการศูนย์ศิลปาชีพ พร้อมทรงชื่นชมความเก่งของชาวไทยซึ่งเป็นที่ประจักษ์ชัด โดยมีใจความดังนี้

สำหรับงานศิลปาชีพ เป็นงานที่ข้าพเจ้าภูมิใจมาก เพราะว่าเป็นงานที่ทำให้ข้าพเจ้าทราบว่าคนไทยของเราเก่ง มีสายเลือดของช่างฝีมืออยู่ทุกคน ไม่ว่าจะเป็นชาวนาชาวไร่ หรือมีอาชีพใด อยู่สารทิศใด คนไทยเรามีความละเอียดอ่อน และฉับไวต่อการรับศิลปะทุกชนิด ขอเพียงแต่ให้เขามีโอกาสได้เรียนรู้และฝึกฝน เขาก็จะแสดงความสามารถออกมาให้เห็นได้ ดังผลงานที่ปรากฏเป็นที่ประจักษ์

ซึ่งข้าพเจ้าได้ให้นำมาจัดแสดงไว้ให้ประชาชนและชาวต่างชาติชม ณ พระที่นั่งอนันตสมาคม ผลงานเหล่านี้เป็นผลงานชั้นเลิศ ที่ถือได้ว่าเป็นสมบัติของแผ่นดิน ชาวต่างชาติต่าง ๆ ซึ่งเป็นแขกของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 9) และข้าพเจ้า ได้มีโอกาสมาเยี่ยมชม ต่างก็แสดงความคิดเห็นว่าผลงานทุกชิ้นที่แสดงอยู่ที่พระที่นั่งอนันตสมาคม เป็นฝีมือของศิลปินชั้นเอกของโลก ไม่น่าเชื่อว่าจะเป็นฝีมือของลูกหลานชาวนาชาวไร่ อันนี้เป็นความจริง คนไทยเราเก่งจริง ๆ

ขอบคุณภาพและข้อมูลจาก กองบัญชาการกองทัพไทย Royal Thai Armed Forces Headquarters