วันที่ 5 กันยายน 2568 ผศ.ดร.ปริญญา เทวานฤมิตรกุล อาจารย์ประจำภาควิชากฎหมายมหาชน คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ โพสต์ข้อความผ่านทางเฟซบุ๊ก Prinya Thaewanarumitkul วิเคราะห์สถานการณ์การเมือง ความว่า คุณชัยเกษมกับข้อเสนอเรื่อง ยุบสภาทันที และการบินไปดูไบของคุณทักษิณ กับ ทางเลือกของพรรคประขาชน

การยุบสภา ทันที จะทำได้ทันที แค่ไหน และการไม่อยู่ในประเทศเทศไทยของคุณทักษิณจะมีผลต่อการโหวตเลือกนายกรัฐมนตรีในวันนี้อย่างไร ผมขอวิเคราะห์บนพื้นฐานของกติกาตามรัฐธรรมนูญ ดังนี้ครับ

1. การยุบสภา ทันที จะทำได้ทันทีแค่ไหน? ประเด็นที่เราต้องเข้าใจก่อนคือ เมื่อได้รับการโปรดเกล้าเป็นนายกรัฐมนตรีแล้ว นายกคนใหมยังปฏิบัติหน้าที่ไม่ได้ จนกว่าจะมีถวายสัตย์ปฏิญาณตามมาตรา 161 ก่อน และเนื่องจากประเทศต้องมีคณะรัฐมนตรีรักษาการในช่วงเลือกตั้งจนกว่าคณะรัฐมนตรีชุดใหม่หลังเลือกตั้งจะถวายสัตย์ปฏิญาณ (ซึ่งช่วงนี้จะกินเวลาประมาณ 6 เดือน) จึงต้องมีคณะรัฐมนตรีชุดใหม่ด้วย

ซึ่งนายกคนใหม่จะเป็นผู้ทูลเกล้า เมื่อได้รับการโปรดเกล้า นายกจะนำคณะรัฐมนตรีชุดใหม่เข้าถวายสัตย์ปฏิญาณ จากนั้นคณะรัฐมนตรีต้องแถลงนโยบายต่อสภาผู้แทนตามมาตรา 162 การทูลเกล้ายุบสภาจึงจะทำได้ ดังนั้นที่ว่ายุบสภาทันทีคือหมายถึงหลังจาก ครม. ชุดใหม่แถลงนโยบาย

2. ถามว่า ถ้าจะยุบสภาหลังแถลงนโยบาย จะต้องแถลงอะไรเพราะจะยุบสภาหลังแถลง แล้ว ครม. ก็จะกลายเป็น ครม. รักษาการ ซึ่งมีอำนาจจำกัดกว่า ครม. ปกติอยู่แล้ว? คำตอบคือ แถลงว่าในช่วงเป็น ครม. รักษาการจะทำอะไร เพราะระยะเวลาคือประมาณ 6 เดือน และแม้อำนาจจะถูกจำกัดตามมาตรา 169

แต่ ครม. รักษาการก็มีอำนาจมากอยู่ดี และที่สำคัญช่วงเวลาตั้งแต่แถลงนโยบายเสร็จ จะยุบสภาทันที จะทันทีแค่ไหน เพราะในช่วงเวลาหลังแถลงนโยบายจนถึงการมีพระราชกฤษฎีกายุบสภา ครม. ชุดใหม่ จะเป็น ครม. ที่มีอำนาจเต็ม

3. ในอดีตเคยมีนายกที่ #เป็นนายกเพื่อยุบสภา คือ นายอานันท์ ปันยารชุน หลังเหตุการณ์พฤษภา 2535 คุณอานันท์ได้รับการโปรดเกล้าในวันที่ 10 มิถุนายน 2535 และยุบสภาวันที่ 30 มิถุนายน 2535 คือใช้เวลา 20 วัน ซึ่งเร็วที่สุดในประวัติศาสตร์ หากคุณชัยเกษมได้รับเลือกเป็นนายกแล้วจะยุบสภาหลังแถลงนโยบายก็คงใช้เวลาประมาณหนึ่งเดือน

4. การที่พรรคเพื่อไทยเสนอเงื่อนไขยุบสภาทันทีนั้น เป็นหมากที่คนคาดไม่ถึง เพราะเข้าใจว่าพรรคเพื่อไทยหมดไพ่ในมือแล้ว การทิ้งไพ่ใบนี้นับว่าชาญฉลาดมาก เพราะถ้าสำเร็จคือชนะพรรคภูมิใจไทย ทำให้พรรคภูมิใจไทยซึ่งเป็นคู่แข่งในสนามเลือกตั้งไม่ได้เป็นรัฐบาล และพรรคเพื่อไทยยังได้เป็นรัฐบาลรักษาการต่อไปจนถึง ครม. ชุดใหม่เข้ารับหน้าที่

แต่ถ้าหากไม่สำเร็จก็เป็นเกมที่ทำให้พรรคประชาชน ซึ่งเป็นคู่แข่งสำคัญในสนามเลือกตั้งเช่นกัน ต้องปั่นป่วนในการแก้เกม โดยเฉพาะในการอธิบายกับคนที่ไม่ต้องการให้พรรคประชาชนโหวตเลือกคุณอนุทินเป็นนายกว่าทำไมจึงไม่เลือกคุณชัยเกษมเพื่อยุบสภาทันที

แล้วข้อกล่าวหาหรือข้อสงสัยว่า พรรคประชาชนมีดีลอะไรหรือไม่โดยเฉพาะเรื่อง นิติสงคราม กับ 44 อดีต ส.ส. พรรคก้าวไกล (เข้าใจว่าเป็น ส.ส. ปัจจุบันของพรรคประชาชน 25 คน) ที่คนไปโยงกับการที่องคมนตรีตีกลับพระราชกฤษฎีกาของคุณภูมิธรรม

5. ในเรื่องที่ว่าพระมหากษัตริย์ในระบอบประชาธิปไตย (constitutional monarchy) ทรงมีพระราชอำนาจในการไม่ทรงโปรดเกล้าเรื่องที่รัฐบาลทูลเกล้าหรือไม่นั้น นอกจากประเทศสวีเดนและประเทศญี่ปุ่นที่รัฐธรรมนูญบัญญัติไว้ชัดเจนว่าไม่ทรงมีพระราชอำนาจแล้ว ประเทศอื่นๆ รวมถึงประเทศไทยที่ไม่ได้บัญญัติไว้ชัดแจ้ง (ประเทศไทยบัญญัติไว้ชัดแจ้งในเรื่องการลงพระปรมาภิไธยในร่างพระราชบัญญัติว่าทรงมีอำนาจ veto) ก็เป็นข้อถกเถียงกันแทบทุกประเทศ (แต่โดยทั่วไปก็มักจะเห็นว่าเป็นเรื่อง royal consent ที่ไม่ได้เขียนจริงๆ คือถ้าไม่มี royal consent แล้วจะยังไงต่อครับ)

แต่ไม่ว่าจะอย่างไรก็ตามประเทศต่างๆ ที่เป็น constitutional monarchy ล้วนยึดหลัก The King Can Do No Wrong คือพระมหากษัตริย์ทรงอยู่เหนือความขัดแย้งทางการเมืองอย่างเคร่งครัดทั้งสิ้น ดังนั้น เรื่องนี้จึงเป็นความขัดแย้งระหว่างองคมนตรีและรักษาการนายกรัฐมนตรี ซึ่งเป็นเขตอำนาจศาลรัฐธรรมนูญตามมาตรา 210(2) แต่พรรคเพื่อไทยไม่ได้เลือกทางนี้ แต่เลือกทิ้งไพ่ยุบสภาทันทีดังที่ได้กล่าวมา

6. อย่างไรก็ตามการเสนอเงื่อนไขยุบสภาทันทีเป็นการแถลงข่าวเสนอด้วยการแถลงข่าว คุณชัยเกษมยังไม่ได้มีการไปพบพรรคประชาชนและมีการตกลงเป็นหนังสือแบบคุณอนุทิน ทำให้ถูกมองว่าเป็นเพียงการรวนหรือป่วนกระบวนการเลือกคุณอนุทิน โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อคุณทักษิณบินไม่อยู่ประเทศไทยในที่กำลังมีการเลือกนายก

7. การที่พรรคประชาชนไม่เลือกเพื่อไทย แต่ไปเลือกยกมือให้คุณอนุทิน ผมเข้าใจว่าเรื่องใหญ่คือ ความไม่ไว้ใจในตัวคุณทักษิณ การที่คุณทักษิณไม่อยู่ประเทศไทยในขณะนี้จึงส่งผลเสียต่อคุณชัยเกษมและพรรคเพื่อไทยมากกว่าผลดี

เพราะพรรคประชาชนนั้นไม่ไว้ใจคุณทักษิณอยู่แล้ว สิ่งที่คุณทักษิณควรต้องทำคือหาทางทำให้เขาเชื่อมั่นไว้ใจ หรืออย่างน้อยก็อยู่เฉยๆ

การบินไปดูไบอย่างมีข้อสงสัยจึงทำให้ไปกันใหญ่ และทำให้คนสงสัยว่าเป็นการไปตั้งหลัก หรือเป็นการรอ ดีล อะไรที่เชื่อมโยงกับผลคดีวันที่ 9 ก.ย.หน้าหรือไม่ ซึ่งไม่เป็นผลดีอะไรทั้งสิ้นกับคุณชัยเกษมในวันนี้เลย

8. ผมจึงคิดว่าสิ่งที่ต้องดูคือ ไพ่ใบต่อไปของพรรคเพื่อไทยในวันนี้ว่าก่อนที่จะโหวตเลือกนายก พรรคเพื่อไทยจะทำอะไรหรือเสนออะไร แล้วอธิบายการบินไปดูไบของคุณทักษิณได้หรือไม่อย่างไร ผมคาดว่ามีความเป็นไปได้ที่จะขอเลื่อนการเลือกนายก หรือทำให้ไม่มีการเลือกนายกในวันนี้ไปก่อน ซึ่งต้องติดตามครับ

9. สำหรับพรรคประชาชน ถ้าไพ่ของพรรคเพื่อไทยใบต่อไปมีความสมเหตุสมผล ไม่ใช่แค่การมารวนหรือมาป่วน การรับไว้พิจารณาก็เป็นเรื่องที่หลีกเลี่ยงไม่ได้ เพราะพรรคประชาชนแม้จะไม่ร่วมรัฐบาล แต่ไพ่ใบนี้ของพรรคเพื่อไทยทำให้พรรคประชาชนยิ่งถูกสงสัยในทางลบในเรื่องดีลกับพรรคภูมิใจไทย

10. สมมติว่ามีการเลื่อนการโหวตเลือกนายกไปจริงๆ ผมเสนอว่าให้จัดดีเบตระหว่างคุณชัยเกษมและคุณอนุทิน ไปเลย (ไทยพีบีเอสประกาศแล้วว่าพร้อมจัดทันที) แล้วก็ให้สมาชิกพรรคประชาชนโหวตออนไลน์ตัดสิน หรือดียิ่งกว่านั้นก็ให้ประชาชนทั้งประเทศโหวตไปเลยว่าจะเลือกใคร แล้ว ส.ส. พรรคประชาชนก็จะโหวตตามนั้น ถ้าทำแบบนี้พรรคประชาชนก็จะหลุดจากข้อกล่าวหาทั้งปวง และนายกคนต่อไปก็จะเท่ากับสัญญากับประชาชนไม่ใช่แค่พรรคประชาชนครับ

ทั้งหมดนึัเพื่อประโยชน์ในการติดตามการเลือกนายกคนใหม่ ภายใต้กติกาของรัฐธรรมนูญ ให้เกิดประโยชน์สูงสุดต่อประชาชนและต่อระบอบประชาธิปไตยของเราครับ