วันที่ 4 ธันวาคม 2568 ที่ศาลเจ้าแม่ทับทิมพิชัย ต.ในเมือง อ.พิชัย จ.อุตรดิตถ์ นายสุรพันธ์ เจริญทรัพย์ วัฒนธรรมจังหวัดอุตรดิตถ์ ,น.ส.ภัททิรา คำอภิวงษ์ หัวหน้าศูนย์ประสานงานการท่องเที่ยวจังหวัดอุตรดิตถ์ ร่วมงานประเพณีเปลี่ยนเครื่องทรง เบิกพระเนตร ลุยไฟ และประเพณีแห่เจ้าแม่ทับทิมพิชัย ที่กำหนดจัดขึ้น ระหว่างวันที่ 3-7 ธันวาคม 68 บรรยากาศคึกคัก เนื่องแน่นไปด้วยพี่น้องประชาชนคนไทยเชื้อสายจีน และนักท่องเที่ยว ร่วมกิจกรรมในครั้งนี้ เนื่องจาก 10 ปีมีเพียงครั้งเดียว ประกอบกับเป็นศาลเก่าแก่ประดิษฐานองค์เจ้าแม่ทับทิม (ตุ๊ย บัวย เต๋ง เหนี่ยง) อายุ 160 ปี และเป็นที่มีความยิ่งใหญ่เป็นอันดับ 2 ในเขตภาคเหนือตอนรองจากจังหวัดนครสวรรค์

ผู้สื่อข่าวรายงานว่า ภายในศาล ไต้เบ้ หรือเจ้าพิธี ได้ประกอบพิธีเปลี่ยนเครื่องทรง เบิกเนตร องค์เจ้าแม่ทับทิมพิชัย โดยกรรมการจะทำการเสี่ยงทายขอเปลี่ยนเครื่องใหม่ แทนของเก่าที่ชำรุด พร้อมนำองค์เจ้าแม่ทับทิมประกอบพิธีจีนโบราณอันเชิญดวงทิพยญาณเข้าประทับ ณ เทวรูป จากนั้นประกอบพิธีทดสอบดวงทิพยญาณ พิธีเจริญมงคลคาถา รวมพลดวงทิพยญาณเหล่าทหารเทพ ก่อนจะร่วมพิธีลุยไฟ ซึ่งเป็นพิธีความเชื่อและมีผู้เชี่ยวชาญในการดูแล เป็นการชำระล้างสิ่งชั่วร้าย ก่อนจะอันเชิญองค์เจ้าแม่ทับทิมพิชัย แห่รอบเมืองพิชัยเพื่อให้ประชาชน คนไทยเชื้อสายจีนได้สักการะ เพื่อความเป็นสิริมงคล เจริญในหน้าที่การงาน ค้าขายรุ่งเรือง

นายธวัชชัย ตันติกุล ประธานศาลเจ้าแม่ทับทิม กล่าวว่า ในอดีตอำเภอพิชัย เคยเป็นเมืองท่าที่มีขนาดใหญ่ เป็นจุดพักซื้อขายและแลกเปลี่ยนสินค้า จึงมีเรือขนส่งสินค้าชาวจีน เดินทางมาค้าขายในปี พ.ศ. 2408 ชุมชนชาวจีนได้ร่วมกันก่อตั้งศาลเจ้าขึ้นและนำองค์เจ้าแม่ทับทิม (ตุ้ย บ้วย เต๋ง เหนี่ยง)ที่มากับเรือสินค้า ขึ้นมาประดิษฐานที่ศาลแห่งนี้ก่อสร้างด้วยไม้ ตั้งอยู่บริเวณในบุ่งริมน้ำน่าน เมื่อถึงฤดูน้ำหลาก น้ำก็จะท่วม ต่อมา 2464 จึงได้ยื่นขอย้ายศาล มาตั้งใจกลางเมืองพิชัย จนถึงปัจจุบันทำการก่อสร้างโดยช่างจากเมืองจีน ลักษณะการก่อสร้างเป็นไปตามหลักก่อสร้างแบบไหหลำโบราณทุกประการ ในปีนี้ (2568) เจ้าแม่ทับทิมพิชัย (ตุ้ย บัวย เต๋งเหนี่ยง) จึงมีอายุครบ 160 ปีประดิษฐาน ณ เมืองพิชัย

ทุกๆ ปี จะมีพิธีไหว้และงานสมโภชเจ้าแม่ทับทิมพิชัย เพื่ออนุรักษ์ประเพณีวัฒนธรรมชาวไทยเชื้อสายจีน สร้างโอกาสพบปะสังสรรค์ สำหรับพิธีเปลี่ยนเครื่องทรง เบิกพระเนตร และลุยไฟ นั้น เคยจัดเมื่อปี 2558 มาปีนี้ คณะกรรมการมีการเสี่ยงทายขออนุญาตเจ้าแม่ เปลี่ยนเครื่องทรงใหม่แทนที่ชำรุด ในรอบ 10 ปี โดยเชิญ ไต้เบ้ จากประเทศจีน มาประกอบพิธีดังกล่าวให้เป็นไปตามประเพณีจีนโบราณ

ทั้งนี้ ระหว่างวันที่ 3-7 ธันวาคม มีมหรสพสมโภช งิ้วไหหลำ กระแสดงหุ่นกระบอกไหหลำ โดยเฉพาะในวันที่ 6 ธันวาคม อันเชิญเจ้าแม่ทับทิมพิชัยและองค์เทพขึ้นประทับบนเกี้ยว แห่รอบเมืองพิชัยเพื่อให้ประชาชน คนไทยเชื้อสายจีนได้สักการะ เพื่อความเป็นสิริมงคล เจริญในหน้าที่การงาน ค้าขายรุ่งเรือง พร้อมชมขบวนการแสดงวัฒนธรรมจีนไหหลำ พิธีเทกระจาดโปรยทาน ตามธรรมเนียมจีนโบราณ จึงขอเชิญชวนประชาชนทั่วไป คนไทยเชื้อสายจีน นักท่องเที่ยว เข้าสักการะขอพรเจ้าแม่ทับทิมพิชัย ณ ศาลเจ้าแม่ทับทิมพิชัย

ผู้สื่อข่าวรายงานว่า ช่วงประกอบพิธีลุยไฟ คณะกรรมการจัดงานได้มีการจุดประทัด 1000 นัด เพื่อร่วมสักการะเจ้าแม่ทับทิมพิชัย หลังเสร็จพิธีประชาชน สายมู ต่างให้ความสนใจเลขที่ปรากฏบนหางประทัดสีแดง ปรากฏตัวเลขเน้นๆ คือ 58 และ 326 เป็นเลขมงคล นำมาเสี่ยงโชคกันต่อไป

ผู้สื่อข่าวจังหวัดอุตรดิตถ์ รายงาน